Ondanks de vele onderzoeken die gedaan zijn naar de oorsprong van het Papiaments is nog niemand in staat gebleken de exacte bron te verklaren. Bekend is dat de taal is ontstaan omstreeks de zeventiende eeuw; een tijd waarin de slavernij hoogtijdagen vierde op het eiland Curaçao.De West-Indische Compagnie had in die tijd een slavendepot op Curaçao, vanwaaruit slaven gekocht en verkocht werden aan landen over de hele wereld. Een groot deel van deze slaven kwam uit Zuid-Amerika of Afrika. Deze slaven werden, behalve voor de handel, ook gebruikt om te werken op de plantages of zoutmijnen van de Nederlandse koloniën. De meest waarschijnlijke theorie over het ontstaan van het Papiaments is dan ook dat de taal gegroeid is uit de wil van de slaven om met elkaar te kunnen communiceren.
Ontstaan van Papiamentu
Ondanks de vele onderzoeken die gedaan zijn naar de oorsprong van het Papiaments is nog niemand in staat gebleken de exacte bron te verklaren. Bekend is dat de taal is ontstaan omstreeks de zeventiende eeuw; een tijd waarin de slavernij hoogtijdagen vierde op het eiland Curaçao. De West-Indische Compagnie had in die tijd een slavendepot op Curaçao, vanwaaruit slaven gekocht en verkocht werden aan landen over de hele wereld. Een groot deel van deze slaven kwam uit Zuid-Amerika of Afrika. Deze slaven werden, behalve voor de handel, ook gebruikt om te werken op de plantages of zoutmijnen van de Nederlandse koloniën.
De meest waarschijnlijke theorie over het ontstaan van het Papiaments is dan ook dat de taal gegroeid is uit de wil van de slaven om met elkaar te kunnen communiceren. Papiaments is een pidgin-taal ontstaan uit de Portugese taal. Taalkundigen zijn er echter nog niet uit welke taal de grootste invloed heeft gehad, en hoe de taal precies verder ontwikkeld is. Sommige onderzoeken wijzen uit dat het Portugees de grootste invloed op de taal heeft gehad (gezien het groot aantal overeenkomstige werkwoorden). Andere onderzoeken houden het op een Braziliaanse/Creoolse invloed. Het meest recente onderzoek gaat er echter van uit dat er een grote Proto-Afro-Portugese invloed is, en zoekt dus verbanden met de verschillende landen in Afrika. Ook heeft men ontdekt dat een kleine groep op het schiereiland van Venezuela een variant van het Papiaments spreekt. Hierdoor is het onderzoek naar de ontwikkeling van het Papiaments weer op losse schroeven komen te staan. Sommige onderzoekers beweren dat het Papiamentu dat ontstaan is op Curaçao via Venezuela op Aruba terecht is gekomen. Reden waarom het Arubaanse Papiaments qua klank en woordenschat meer op het Spaans lijkt. Net als alle talen is ook het Papiaments onderhevig aan evoluties. Zo heeft het huidige Papiaments veel nieuwe woorden uit het Engels en het Spaans. Kenmerkend zijn ook de vele onvertaalde woorden uit het Nederlands.
Toen de Nederlanders in 1634 Curaçao op de Spanjaarden veroverden, bestond er geen uitgebreid onderwijssysteem op de ABC-eilanden. De West-Indische Compagnie zag het echter als haar plicht om goed onderwijs te verzorgen en stuurde dus een Nederlandse schoolmeester naar Curaçao. Deze docent verzorgde lessen in het lezen, schrijven, rekenen en de Nederduitse taal. Terwijl op de plantages en de zoutmijnen het Papiaments verrees als een echte taal, verzette een klein deel van de bewoners (voornamelijk Nederlandse Protestante kolonisten) zich tegen het gebruik van deze ongewenste (voor hen onverstaanbare) taal. Zo werd in 1818 een boekje uitgegeven (Beschrijving van het eiland Curaçao en onderhoorige eilanden) waarin de vooroordelen tegen het Papiaments onvervalst tot uitdrukking werden gebracht, getuige bijvoorbeeld het volgende citaat:
De vorige bewoners van dit eiland Indianen zijnde, onder Spaansche overheersing geraakt, heeft zulk een mengelmoes of jargon doen geboren worden, hetwelk door de komst der Hollanders nog veranderd is. Het papiament (van pappiar, spreken) bestaat uit bedorven Spaansch, Indiaansch en Hollansch, arm in woorden, zonder buiging, voeging of geslacht onderscheiden, maar rijk in hevig door de keel uitgesproken wordende schelle klanken, en vooral in scheldwoorden. Onverdragelijk is dit gekakel voor het fijnere oor van den Europeaan bij zijnde eerste aankomst, en moeijelijk kan men zich aan dit kalkoenen geluid wennen. Niet alleen de Negers, Mulatten en andere kleurlingen spreken dit jargon, maar ook de blanken, vooral de Creolen, wier kinderen, door Negerinnen gezoogd, door dezelfde eerste indrukselen ontvangende, niets dan Creoolsch of Papiament spreken, en dan naderhand het Hollandsch of Nederduitsch doorgaans gebrekkig en onvolkomen leeren, hetzelve nog gebrekkiger lezende en schrijvende. Deze kwade gewoonte, vooral onder de schoone kunne is zoo ingeworteld, dat daaraan geen verbeteren schijnt te zijn. In verscheiden huisgezinnen, is het Nederduitsch zoo bekend als het Arabisch; en echter rekenen zij zich van Nederlandsche afkomst. Van daar dan ook de verbazende moeite voor den onderwijzer, om zijne leerlingen met de Hollandsche taal gemeenzaam te maken, daar zij Nederduitsch Papiament met moeite sprekende, telkens de geslachten verwarren, het toekomende, tegenwoordige en voorledene dooreen haspelen, en alzoo dikwijls onverstaanbaar worden.
